ప్రపంచవ్యాప్తంగా కోట్లాది మంది ఆధ్యాత్మిక గురువుగా ఆరాధించే దలైలామా తన వారసుడి విషయంలో ఒక చారిత్రాత్మక, సంచలన ప్రకటన చేశారు. తన తర్వాత కూడా ‘దలైలామా’ పరంపర కొనసాగుతుందని స్పష్టం చేస్తూ, ఆ వారసుడిని ఎంపిక చేసే అధికారం చైనాకు ఏ మాత్రం లేదని తేల్చి చెప్పారు. ఈ ప్రకటన ఇప్పుడు అంతర్జాతీయంగా తీవ్ర చర్చనీయాంశంగా మారింది.
తన 90వ పుట్టినరోజుకు కొన్ని రోజుల ముందు, ఆయన ఈ కీలకమైన ప్రకటన చేశారు. “నా వారసుడిని గుర్తించే పవిత్రమైన బాధ్యత కేవలం నేను ఏర్పాటు చేసిన ‘గదెన్ ఫోడ్రాంగ్ ట్రస్ట్’కు మాత్రమే ఉంటుంది. ఈ విషయంలో ఇతరులు జోక్యం చేసుకోవడానికి వీల్లేదు. దీనిపై నేను స్పష్టమైన లిఖితపూర్వక ఆదేశాలు కూడా జారీ చేస్తాను” అని ఆయన ప్రకటించారు.
ఈ ప్రకటన వెనుక ఉన్న కారణాలు, చైనా వాదన, టిబెట్ భవిష్యత్తుపై దీని ప్రభావం ఏమిటో పరిశీలిద్దాం..
ఎందుకీ ప్రకటన? నేపథ్యం ఏమిటి?
ప్రస్తుత దలైలామా (14వ దలైలామా) అయిన టెన్జిన్ గ్యాట్సో.. 1959లో చైనా ఆక్రమణ తర్వాత టిబెట్‌ను విడిచి భారత్‌లో స్థిరపడ్డారు. అప్పటి నుంచి ధర్మశాల కేంద్రంగా ఆధ్యాత్మిక బోధనలు చేస్తున్నారు. అయితే, తన తర్వాత 15వ దలైలామాను తామే ఎంపిక చేస్తామని, ఆ అధికారం తమకే ఉందని చైనా ఎప్పటినుంచో వాదిస్తోంది. ఈ నేపథ్యంలోనే, దలైలామా తన వారసుడి ఎంపిక ప్రక్రియలో చైనా జోక్యాన్ని పూర్తిగా తోసిపుచ్చారు.
టిబెటన్ బౌద్ధ సంప్రదాయం ప్రకారం, దలైలామాను పునర్జన్మ ద్వారా గుర్తిస్తారు. ఒక దలైలామా మరణించిన తర్వాత, ఉన్నత స్థాయి బౌద్ధ గురువులు కొన్ని సంకేతాల ఆధారంగా ఆయన ఎక్కడ, ఏ రూపంలో పునర్జన్మించారో కనుగొని, ఆ బాలుడిని తదుపరి దలైలామాగా ప్రకటిస్తారు. ఈ పవిత్రమైన ప్రక్రియను రాజకీయ లబ్ధి కోసం వాడుకోవాలని చూస్తున్న చైనా ప్రయత్నాలను అడ్డుకోవడమే దలైలామా తాజా ప్రకటన ఉద్దేశం.
చైనా వాదన ఏమిటి?
చైనా ప్రభుత్వం దలైలామా ప్రకటనను తీవ్రంగా వ్యతిరేకిస్తోంది. “దలైలామా వారసుడి నియామకంలో తుది నిర్ణయం తీసుకునే అధికారం మాకే ఉంది” అని చైనా విదేశాంగ శాఖ పునరుద్ఘాటించింది. టిబెట్ తమ దేశంలో విడదీయరాని భాగమని, కాబట్టి అక్కడి మతపరమైన వ్యవహారాల్లోనూ తమదే తుది మాట అని వాదిస్తోంది.
దలైలామా భవిష్యత్ ప్రణాళిక
దలైలామా తన భవిష్యత్ ప్రణాళికల గురించి చాలా స్పష్టతతో ఉన్నారు. తన వారసుడు చైనా అధీనంలో ఉన్న టిబెట్‌లో కాకుండా, స్వేచ్ఛా ప్రపంచంలోనే జన్మిస్తాడని ఆయన తన “వాయిస్ ఫర్ ది వాయిస్‌లెస్” పుస్తకంలో స్పష్టం చేశారు.
ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రజాస్వామ్యం వికసిస్తున్న తరుణంలో తాను 2011లోనే రాజకీయ అధికారాలను స్వచ్ఛందంగా వదులుకున్నానని, టిబెటన్ ప్రజలకే పరిపాలన బాధ్యతలు అప్పగించానని ఆయన గుర్తుచేశారు. టిబెట్‌కు పూర్తి స్వాతంత్ర్యం కాకుండా, చైనా రాజ్యాంగ పరిధిలోనే టిబెటన్ల మతం, సంస్కృతి, భాషను కాపాడుకునేలా “నిజమైన స్వయంప్రతిపత్తి” కావాలని ఆయన కోరుతున్నారు.
ఈ మొత్తం వివాదంపై దలైలామా ఒక బలమైన సందేశాన్ని ఇచ్చారు. “నా జీవితకాలంలో ఈ సమస్యకు పరిష్కారం లభించకపోతే, అది చైనా ప్రభుత్వ వైఫల్యంగానే ప్రపంచం చూస్తుంది. టిబెటన్ల భవిష్యత్తును నిర్ణయించుకోవాల్సింది టిబెటన్ ప్రజలే. దలైలామా కాదు, చైనా అంతకంటే కాదు” అని చెప్పారు.
ప్రవాస టిబెట్ ప్రభుత్వ అధ్యక్షుడు పెన్పా త్సెరింగ్ కూడా చైనా తీరును తీవ్రంగా ఖండించారు. “చైనా తమ రాజకీయ ప్రయోజనాల కోసం మా పవిత్రమైన పునర్జన్మ సంప్రదాయాన్ని దుర్వినియోగం చేస్తోంది. దీనిని మేము ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ అంగీకరించం” అని ఆయన స్పష్టం చేశారు.
దలైలామా తాజా ప్రకటన కేవలం ఒక వారసుడి గురించే కాదు, అది టిబెట్ ప్రజల అస్తిత్వం, వారి సంస్కృతి, స్వేచ్ఛా కాంక్షకు ప్రతీక. చైనా ఒత్తిడికి తలొగ్గకుండా, తన ప్రజల భవిష్యత్తు కోసం ఆయన చేస్తున్న ఈ పోరాటం ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రజాస్వామ్యవాదులకు స్ఫూర్తినిస్తోంది. రాబోయే రోజుల్లో ఈ వ్యవహారం ఎలాంటి మలుపులు తీసుకుంటుందో వేచి చూడాలి.
