Israeli Palestinian conflict: గాజా స్ట్రిప్ అంటే ఏమిటి? ఎందుకు అది ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద బహిరంగ చెరసాలగా మారింది?
2006లో గాజాలో జరిగిన ఎన్నికల తర్వాత గాజాలో హమాస్ అధికారంలోకి వచ్చింది. గాజా, వెస్ట్ బ్యాంక్‌ను ఇజ్రాయెల్ ఆక్రమించడాన్ని వ్యతిరేకిస్తూ 1987లో ఏర్పాటైన ఈ సంస్థ నేడు పాలస్తీనాలో అతిపెద్ద ఉగ్రవాద సంస్థగా మారింది
- Published By: 10TV Digital Team ,Published On : October 12, 2023 / 09:26 PM IST
How Gaza Strip Turn to OpenAir Jail: గాజా స్ట్రిప్ మొత్తం వైశాల్యం 365 చదరపు కి.మీ. ప్రపంచంలోనే అతి చిన్న ప్రాంతాలలో ఉన్న ఈ ప్రాంతం ఇప్పుడు రక్తసిక్తమైన రణరంగంగా మారింది. గాజా స్ట్రిప్ శ్మశానవాటికగా మారే ప్రమాదం ఉందని రెడ్‌క్రాస్ ఆందోళన వ్యక్తం చేసింది. హమాస్‌కు ప్రతీకారంగా ఇజ్రాయెల్ సైనికులు గాజా స్ట్రిప్‌పై నిరంతరం దాడి చేస్తున్నారు. హింసకు కేంద్రంగా ఉన్న ఈ ప్రాంతం.. ప్రపంచంలో అత్యంత జనసాంద్రతతో పాటు అత్యంత పేద ప్రాంతాలలో ఒకటి.
సోమవారం గాజా స్ట్రిప్‌ను ఇజ్రాయెల్ ముట్టడించింది. అప్పటి నుంచి వరుస దాడులు జరుగుతూనే ఉన్నాయి. రక్షణ మంత్రి యోవ్ గల్లంట్ ఆదేశాల మేరకు ఇక్కడ విద్యుత్, ఆహారం, నీరు అన్నీ నిలిచిపోయాయి. ఆహారం, నీరు లేకుండా ఇక్కడ నివసిస్తున్న 2 మిలియన్లకు పైగా పాలస్తీనియన్లు ప్రస్తుతం రెట్టింపు సంక్షోభాన్ని ఎదుర్కొంటున్నారు. వాస్తవానికి ఇజ్రాయెల్ దాడుల నుంచి తప్పించుకుంటున్నప్పటికీ ఆకలి, దాహంతో చనిపోయే ప్రమాదం ఉంది.
అసలు ఈ గాజా స్ట్రిప్ చరిత్ర ఏమిటి? హమాస్, ఇజ్రాయెల్ మధ్య జరుగుతున్న యుద్ధంలో గాజా స్ట్రిప్ ఎందుకు లక్ష్యంగా మారింది? ఇజ్రాయెల్-పాలస్తీనా శత్రుత్వానికి గాజా స్ట్రిప్ ఎందుకు కేంద్రంగా ఉంది? గాజా స్ట్రిప్‌ను ఎవరు పాలిస్తారు? ఇక్కడ హమాస్ పాత్ర ఏమిటి? దాన్ని ఓపెన్ జైలు అని ఎందుకు అంటారు? ఈ వివరాలు తెలుసుకుందాం.
గాజా స్ట్రిప్ అంటే ఏమిటి?
ఇది దాదాపు 365 చదరపు కిలోమీటర్ల చిన్న ప్రాంతం. ఒకవైపు మధ్యధరా సముద్రం. మిగిలిన మూడు వైపులా దాని సరిహద్దులు ఇజ్రాయెల్, ఈజిప్టు ఉన్నాయి. దాని ఈశాన్య, ఆగ్నేయ సరిహద్దులు ఇజ్రాయెల్ భూభాగంతో సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి. గాజా స్ట్రిప్ నైరుతిలో ఈజిప్ట్ సరిహద్దులుగా ఉంది. పశ్చిమాన మధ్యధరా సముద్రం ఉంది. ఇజ్రాయెల్, హమాస్ మధ్య సంఘర్షణకు గాజా స్ట్రిప్ కేంద్రంగా ఉంది. ఇది పాలస్తీనాకు చెందిన రెండు భూభాగాలలో ఒకటి. వెస్ట్ బ్యాంక్ ప్రధాన భూభాగం కాగా, గాజా స్ట్రిప్ మరొక భాగం. వాస్తవానికి పాలస్తీనా భూభాగాన్ని మెజారిటీగా ఇజ్రాయెల్ ఆక్రమించింది.
గాజా స్ట్రిప్‌పై నియంత్రణ చరిత్ర ఏమిటి?
బ్రిటిష్ కాలనీగా మారడానికి ముందు, గాజా ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యంలో భాగంగా ఉంది. ఇది 1918 నుంచి 1948 వరకు బ్రిటిష్ వారి ఆధీనంలో ఉంది. 1948లో యుద్ధం తర్వాత గాజా స్ట్రిప్‌ను ఈజిప్ట్ స్వాధీనం చేసుకుంది. ఈజిప్టు 1967 వరకు గాజా స్ట్రిప్ ఆక్రమణలో ఉంది. 1967లో ఆరు రోజుల యుద్ధం తర్వాత, గాజా స్ట్రిప్‌పై నియంత్రణ మరోసారి మారింది. 1948లో ఇజ్రాయెల్ ఏర్పడిన దాదాపు ఇరవై సంవత్సరాల తర్వాత గాజా స్ట్రిప్, వెస్ట్ బ్యాంక్ లను ఇజ్రాయెల్ ఆక్రమించుకుంది. యుద్ధానికి ముందు వెస్ట్ బ్యాంక్‌ను జోర్డాన్ నియంత్రించింది. 1947 ఐక్యరాజ్యసమితి తీర్మానంలో ఈ రెండు ప్రాంతాలు పాలస్తీనాలో భాగంగా ఉన్నాయి. పాలస్తీనియన్లు ఇప్పటికీ రెండు ప్రాంతాలు తమవేనని చెప్తారు.
1967 తర్వాత గాజా దాదాపు 38 సంవత్సరాలు ఇజ్రాయెల్ ఆధీనంలో ఉంది. ఈ కాలంలో గాజాలో 21 యూదుల నివాసాలు ఏర్పడ్డాయి. గాజా స్ట్రిప్, వెస్ట్ బ్యాంక్‌లో ఇజ్రాయెల్ ఆక్రమణకు వ్యతిరేకంగా నిరసనగా ఉద్రిక్తత, హింస సంవత్సరాల పాటు కొనసాగింది. దాదాపు నాలుగు సంవత్సరాల పాటు నిరసనలు, అల్లర్లు బాంబు దాడులతో కొనసాగిన మొదటి ఇంటిఫాదా కూడా ఇందులో ఉంది. ఈ ప్రాంతాల్లో కొనసాగుతున్న రక్తపాతం కారణంగా ఇజ్రాయెల్ ప్రధాన మంత్రి యిట్జాక్ రాబిన్ 1992లో ‘‘గాజా సముద్రంలో మునిగిపోవాలని నేను కోరుకుంటున్నాను, కానీ అది జరగదు, కాబట్టి మనం పరిష్కారం కనుగొనవలసి ఉంది’’ అని అన్నారు.
ఆ తరువాత, 1993 లో రబిన్ అనే పాలస్తీనా నాయకుడు, యాసర్ అరాఫత్ మధ్య ఒక చారిత్రాత్మక ఒప్పందం కుదిరింది. దీనినే ఓస్లో ఒప్పందం అంటారు. ఈ ఒప్పందం లక్ష్యం పాలస్తీనియన్లకు స్వయం నిర్ణయాధికారం కల్పించడం. అనంతరం 1994 లో పాలస్తీనియన్లు గాజాపై అధికారిక నియంత్రణ పొందారు. 2003లో ఇజ్రాయెల్ ప్రధాన మంత్రి ఏరియల్ షారోన్.. గాజా స్ట్రిప్‌లోని ఇజ్రాయెల్ నివాసాలను నాశనం చేయాలని ప్రతిపాదించారు. ఆయన చర్య శాంతి కోసం ప్రధాన ప్రయత్నంగా భావించబడింది. దేశీయ, అంతర్జాతీయ ఒత్తిడి కారణంగా ఇజ్రాయెల్ 2005లో గాజా స్ట్రిప్‌పై తన నియంత్రణను పూర్తిగా విరమించుకుంది. ఈ విధంగా ఆయన గాజా నుంచి దాదాపు తొమ్మిది వేల మంది ఇజ్రాయిలీలను, సైనికులను ఉపసంహరించుకున్నారు.
గాజా ఇప్పుడు ఎవరి నియంత్రణలో ఉంది? ఇందులో హమాస్ పాత్ర ఏమిటి?
90వ దశకంలో పాలస్తీనాలోని రెండు ప్రధాన రాజకీయ పార్టీలలో ఒకటైన హమాస్.. ఓస్లో ఒప్పందానికి వ్యతిరేకంగా వ్యవహరించింది. 2006లో గాజాలో జరిగిన ఎన్నికల తర్వాత గాజాలో హమాస్ అధికారంలోకి వచ్చింది. గాజా, వెస్ట్ బ్యాంక్‌ను ఇజ్రాయెల్ ఆక్రమించడాన్ని వ్యతిరేకిస్తూ 1987లో ఏర్పాటైన ఈ సంస్థ నేడు పాలస్తీనాలో అతిపెద్ద ఉగ్రవాద సంస్థగా మారింది. 2006లో హమాస్ విజయం సాధించిన తర్వాత ఇక్కడ ఎప్పుడూ ఎన్నికలు జరగలేదు.
అప్పటి నుంచి గాజా ప్రాంతం హమాస్ నియంత్రణలో ఉంది. అయితే, దీనిని హమాస్ పూర్తిగా నియంత్రిస్తుందని చెప్పలేము. ఎందుకంటే, ఇక్కడ తన నియంత్రణను తిరిగి తీసుకున్న తర్వాత కూడా, ఇజ్రాయెల్ 2007 నుంచి గాజాపై భూమి, గాలి, సముద్ర దిగ్బంధనాన్ని కొనసాగిస్తోంది. ఇది సాధారణ పాలస్తీనియన్లకు తీవ్ర నష్టం కలిగించింది. 2009లో ఐక్యరాజ్యసమితి కూడా ఇజ్రాయెల్, ఈజిప్టుల దిగ్బంధనం వల్ల గాజాలో అభివృద్ధి ఆగిపోతోందని పేర్కొంది. అదే సమయంలో ఇజ్రాయెల్ కేవలం ఈ దిగ్బంధనం వల్లనే హమాస్ బలపడకుండా ఆపగలిగామని చెబుతోంది.
మరోవైపు, ఈ దిగ్బంధనాన్ని ప్రస్తావిస్తూ ఇజ్రాయెల్ నియంత్రణలో గాజా ఉందని ప్రపంచ మానవ హక్కుల సంస్థలు, ఐక్యరాజ్యసమితి వంటివి చెబుతున్నాయి. బ్రిటన్ మాజీ ప్రధాని డేవిడ్ కామెరూన్ 2010లో గాజాను బహిరంగ జైలుతో పోల్చారు. ప్రఖ్యాత భాషావేత్త, ప్రజా మేధావి నోమ్ చోమ్‌స్కీ దీనిని 2012లో ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద ఓపెన్-ఎయిర్ జైలుగా అభివర్ణించారు. గాజా ముట్టడి కారణంగానే చాలా ఏళ్లుగా జర్నలిస్టులు, ఉద్యమకారులు, విద్యావేత్తలు దీనిని బహిరంగ జైలుగా పేర్కొంటున్నారు.
గాజా స్ట్రిప్ దిగ్బంధనం ప్రజలపై ఎలాంటి ప్రభావం చూపింది?
పాలస్తీనా శరణార్థుల కోసం పనిచేస్తున్న ఐక్యరాజ్యసమితి సహాయ సంస్థ ప్రకారం.. గాజా నుంచి ప్రజలు, వస్తువుల తరలింపుపై దీర్ఘకాలిక ఆంక్షలు అక్కడ జీవితాన్ని చాలా కష్టతరం చేశాయి. గత దశాబ్దంన్నర కాలంగా గాజాలో సామాజిక ఆర్థిక పరిస్థితి నిరంతరం దిగజారుతోంది. ఇజ్రాయెల్.. సముద్రం, వాయుమార్గం ద్వారా గాజా స్ట్రిప్‌కు ప్రవేశాన్ని పరిమితం చేస్తూనే ఉంది. ప్రజలు, వస్తువుల కదలిక మూడు క్రాసింగ్‌లకు పరిమితం చేశారు. మొదటిది, ఈజిప్టుచే నియంత్రించబడే రాఫా క్రాసింగ్. రెండవది ఎరెజ్. మూడవది కెరెమ్ షాలోమ్ క్రాసింగ్. ప్రస్తుతానికి ఇది ఇజ్రాయెల్ నియంత్రణలో ఉంది.
గాజాలో నివసిస్తున్న జనాభాలో 63 శాతం మంది ఆహార కొరతను ఎదుర్కొంటున్నారు. ఇక్కడ 81 శాతం మంది పేదరికంలో మగ్గుతున్నారు. కరెంటు, మంచినీరు దొరకడం కూడా చాలా కష్టం. ఇక్కడి ప్రజలు విద్యుత్, నీరు, ఆహారం కోసం ఇజ్రాయెల్‌పై ఎక్కువగా ఆధారపడుతున్నారు. అటువంటి పరిస్థితిలో, ఇజ్రాయెల్ రక్షణ మంత్రి వారి సరఫరాను నిలిపివేస్తున్నట్లు ప్రకటించడం గాజా సామాన్య ప్రజలకు విపత్తులా మారింది.
గాజా స్ట్రిప్‌లో ఎంత మంది ప్రజలు నివసిస్తున్నారు?
గాజా స్ట్రిప్ పొడవు 41 కిలోమీటర్లు. వెడల్పు గరిష్టంగా 12 కిలోమీటర్లు. ఐక్యరాజ్యసమితి ప్రకారం, 365 చదరపు కిలోమీటర్ల ఈ చిన్న ప్రాంతంలో 23 లక్షల మంది నివసిస్తున్నారు. ఇది ప్రపంచంలో 63వ అత్యంత జనసాంద్రత కలిగిన పట్టణ ప్రాంతం. ఇక్కడ కనీసం ఎనిమిది పాలస్తీనా శరణార్థి శిబిరాలు ఉన్నాయి. ఐక్యరాజ్యసమితి ప్రకారం ప్రపంచంలోనే అత్యధిక జనాభా సాంద్రత కలిగి ఉంది. ఇక్కడ మొత్తం జనాభాలో 49.3 శాతం మహిళలు, 50.7 శాతం పురుషులు ఉన్నారు.
దిగ్భ్రాంతికరమైన వాస్తవం ఏమిటంటే, UNICEF ప్రకారం, గాజా స్ట్రిప్‌లో దాదాపు ఒక మిలియన్ మంది పిల్లలు నివసిస్తున్నారు. అంటే గాజాలో దాదాపు సగం మంది పిల్లలు ఉన్నారు. CIA ప్రకారం, జనాభాలో 40 శాతం మంది 15 ఏళ్లలోపు వారే. ఐక్యరాజ్యసమితి రిలీఫ్ అండ్ వర్క్స్ ఏజెన్సీ ప్రకారం, ఇక్కడ మొత్తం జనాభాలో 1.4 మిలియన్లకు పైగా పాలస్తీనా శరణార్థులు ఉన్నారు. ప్రపంచ బ్యాంక్ డేటా ప్రకారం, గాజా స్ట్రిప్‌లో నిరుద్యోగ రేటు ప్రపంచంలోనే అత్యధికం. ఇక్కడి జనాభాలో 80 శాతం మంది ప్రాథమిక అవసరాలకు కూడా అంతర్జాతీయ సాయంపై ఆధారపడుతున్నారు.
